Prezydent RP Andrzej Duda odznaczył pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski dziewięcioro mieszkańców powiatu gorlickiego, którzy w czasie okupacji niemieckiej udzielili pomocy ludności żydowskiej. Wśród nich znaleźli się Maria i Zygmunt Kmiecikowie z Krygu.
Pani Helena Kopij odbiera Krzyż dla swych rodziców – fot. Starostwo Powiatowe w Gorlicach
Odznaczenia wręczone zostały 26 października podczas XXXI sesji Rady Powiatu Gorlickiego. W uroczystości wzięła udział Halina Kopij – córka państwa Kmiecików z Krygu, która odebrała medal za swoich rodziców oraz również odznaczonych wujków Adama i Stanisława Czajków z Libuszy. Krzyżami uhonorowano także Walerię, Karola i Jana Jamrów, Balwinę Piecuch oraz Stanisława Pyrka.
W imieniu Prezydenta RP odznaczenia wręczył dr Mateusz Szpytma, zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie. Ceremonię przekazania Krzyży prowadził inspektor Michał Kalisz z Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie. Podziękowania i wyrazy uznania dla rodzin przekazała poseł na Sejm RP Barbara Bartuś, a odczytał je radny Tomasz Płatek. Bohaterskiej postawy gratulowali i dziękowali za ratowanie Żydów podczas II wojny światowej przewodniczący Rady Powiatu Gorlickiego Marek Bugno i wójt gminy Gorlice Ryszard Guzik.
Prezes Mateusz Szpytma podkreślił, że osoby, które ukrywały Żydów i często za pomoc ginęły są naszymi bohaterami narodowymi. Przyznawane dziś odznaczenia przychodzą zbyt późno, bo ludzie ci już w większości nie żyją, ale należy wyrazić wdzięczność wszystkim, którzy przyczynili się do ich przyznania przez Prezydenta RP. Prosił, aby rodziny były dumne, że przyczyniły się do ratowania życia, bo „Kto ratuje jedno życie cały świat ratuje”.
Jeszcze tego samego dnia p. Halina Kopij przekazała order Szkole Podstawowej im. Ignacego Łukasiewicza w Krygu. Pani Halina wraz z mężem i dwoma córkami byli gośćmi młodzieży, która podczas spotkania na terenie budynku szkoły z zainteresowaniem pytała o historię rodziny Kmiecików i Czajków. W kronice szkolnej pani Halina napisała „Przekazując odznaczenie liczę na pamięć potomnych”.
W dokumencie IPN-u Postanowienie o umorzeniu śledztwa czytamy:
„Zygmunt i Maria Kmiecik pobrali się w 1941roku w Krygu i tam też mieszkali w czasie II wojny światowej. Zygmunt Kmiecik pracował na kopalni ropy naftowej, a Maria prowadziła dom. Z domem, w którym mieszkali sąsiadowała posesja, na której mieszkały osoby narodowości żydowskiej. W pobliżu, w innym domu mieszkała rodzina Marii Kmiecik, tj. jej matka Aniela Czajka z dziećmi, między innymi Adamem Czajką. W dniu 1 kwietnia 1944 roku, około godziny 5 rano do domu zamieszkiwanego przez Zygmunta i Marię przyjechali funkcjonariusze gestapo i żandarmerii. Budynek został otoczony, a we wnętrzu przeprowadzono rewizję w poszukiwaniu radiostacji i broni. Jeszcze wewnątrz budynku Zygmunt Kmiecik został dotkliwie pobity. Rewizja trwała do godzin popołudniowych. Po jej zakończeniu Maria i Zygmunt Kmiecik oraz Adam Czajka zostali zatrzymani. Stanisław Czajka zdołał zbiec i później ukrywał się przed poszukującymi go Niemcami. Zatrzymani zostali przewiezieni najpierw do Biecza, następnie do Jasła, skąd przewieziono ich do Warzyc, gdzie zostali umieszczeni w barakach. Według innych źródeł wiadomości o okolicznościach śmierci pokrzywdzonych znajduje się informacja o straceniu Zygmunta Kmiecika i Adama Czajki za „sprzyjanie politycznym przestępcom przez udzielenie im schronienia”. Z dokumentów wynika, że rozstrzelano ich w warzyckim lesie w zbiorowej egzekucji jako podejrzanych o działalność w ruchu oporu i udzielenie pomocy Żydom.
W związku z powyższym uznano, że w tej sprawie – małżeństwa Zygmunta i Marii Kmiecik oraz jej braci Adama i Stanisława Czajki – doszło do umyślnego pozbawienia życia trójki obywateli polskich w związku z ich domniemaną pomocą udzielaną członkom podziemia niepodległościowego oraz ukrywaniem osoby lub osób narodowości żydowskiej”.
Źródła: Portal Starostwa Powiatowego w Gorlicach, Strona Zespołu Szkół w Krygu
Post Maria i Zygmunt Kmiecikowie z Krygu odznaczeni przez Prezydenta Andrzeja Dudę pojawił się poraz pierwszy w eLipinki.pl - Niezależny Internetowy Serwis Lipinek.